Arbitrage helpt kwaliteit bewaken
Columns | Door Mr. Klaas Mollema
Geplaatst: 09-05-2013
 Rechtbanken hebben onvoldoende kennis in huis voor de behandeling van bouwgeschillen. Die kunnen daarom beter behandeld worden door de Raad van Arbitrage voor de Bouw. Partijen zijn daar beter af. Bovendien is een neutrale en deskundige geschillenbeslechting goed voor het kwaliteitsimago van de sector. “De bouw moet de kwaliteit bewaken. Arbitrage hoort daarbij,” vindt mr. Klaas Mollema, voorzitter van de Raad van Arbitrage voor de Bouw (RvA).
“Rechtbanken hebben eenvoudigweg onvoldoende kennis van de bouw. Daarom zijn partijen met een bouwgeschil het beste af bij de RvA. Ons college van arbiters beschikt over de vereiste deskundigheid. En net zo belangrijk: wij kunnen beoordelen welke deskundigheid en dus welke deskundige in een bepaald geschil nodig is.” Als voorzitter van de Raad kan Klaas Mollema moeilijk iets anders zeggen, zou je denken. Maar hij is ook rechter: als coördinerend vice-president bij het gerechtshof te Leeuwarden beziet hij de zaak van beide kanten.
Technische expertise
Bouwzaken horen dus altijd bij de Raad? “Niet per definitie. Als het bijvoorbeeld puur om afrekenen gaat en er geen sprake is van gebreken of iets dergelijks, kun je net zo goed naar de gewone rechter,” nuanceert Mollema enigszins. “Maar du moment dat er sprake is van een tekortkoming of een gebrek en er bijvoorbeeld een laatste termijn wordt ingehouden, zit je bij de Raad veel beter. Om een voorbeeld te geven: onlangs speelde er bij het gerechtshof een zaak over een ventilatiesysteem dat moet koelen en verwarmen. Dat zou te veel decibels produceren. De wettelijke normen worden ’s nachts overschreden, omwonenden klagen, er ontstaat last met de gemeente. De vraag lijkt simpel: is het decibelniveau nou te hoog of niet? Maar dat kun je als rechter niet beoordelen. Een arbiter van de Raad wel. Die kijkt en meet zo mogelijk ter plekke, geeft direct een oordeel en oordeelt daarmee tevens indirect over deskundigenrapporten die er eventueel al liggen. De rechter is echter geen bouwkundige en moet dus om te beginnen op zoek naar een expert.”
Onnodige vertraging
Die zoektocht leidt tot onnodige vertraging. “Doorlooptijden zijn niet voor niets een hot item in de rechtspraak. Recht moet niet alleen goed maar ook snel zijn,” stelt Mollema onomwonden. “Een deskundigenbericht in een gewone rechtbank of een hofzaak vertraagt zomaar met een jaar. Het kost je minstens een maand om de juiste deskundige te vinden. Partijen hebben daar ook wat over te zeggen. Is er eenmaal een deskundige gevonden waar iedereen zich mee kan verenigen, dan legt die zijn bevindingen eerst vast in een conceptrapport. Dan ben je weer een maand verder. Daar mogen partijen op reageren, die reacties moet je verwerken, dan volgt het eindrapport, waarop partijen opnieuw reageren. Bij de Raad speelt dat allemaal niet.”
Scherper oordeel
De RvA, die jaarlijks rond de duizend zaken krijgt voorgelegd, beschikt zelf over een netwerk van arbiters met allerlei specialiteiten en achtergronden. Behandeling en beoordeling van het geschil gebeurt na de nodige schriftelijke voorbereiding in een mondelinge zitting op locatie. “Dat is niet alleen sneller,” betoogt Mollema. “Het is ook goed voor de kwaliteit van het oordeel. Schouwen ter plekke heeft meerwaarde. Daar komt bij dat een deskundige die voor een rechter rapporteert, vrijblijvender kan optreden. Het oordeel van onze arbiters wordt uiteindelijk openbaar gemaakt doordat alle uitspraken van de Raad worden gepubliceerd. Ze weten dat hun deskundigheid onder de loep komt te liggen en zijn daarom zeer gemotiveerd om scherp en juist te oordelen. Hun reputatie staat op het spel.”
Onafhankelijk en evenwichtig
De nadruk op de juiste deskundigheid neemt niet weg dat het ook bij arbitrage wel degelijk gaat om rechtspraak. “Het gaat niet om een kongsi van (bouw)deskundigen die samen wel uitmaken wat goed voor u is,” benadrukt de RvA-voorzitter. “De arbiters treden op als onafhankelijk rechter. Wij borgen daarbij de neutraliteit en de juridische kwaliteit. Om te beginnen zorgen we voor evenwicht en variatie in de samenstelling van de scheidsgerechten. Wij stellen voor welke arbiter waar komt te zitten. Partijen kunnen daarbij wel kiezen, maar als ze er niet uitkomen hak ik de knoop door. Er is geen bias voor bepaalde partijen. Die neutraliteit blijkt ook uit onze statistieken: opdrachtgevers krijgen niet vaker gelijk dan opdrachtnemers. Verder houdt altijd een jurist de vinger aan de pols. In kleinere zaken wordt de arbiter minimaal ondersteund door een jurist als secretaris. In grotere zaken bestaat het scheidsgerecht uit drie arbiters en is de voorzitter vaak een jurist, een rechter of een (oud)rechter.”
Juridische kwaliteit
Partijen die zich niet bij het oordeel wensen neer te leggen, kunnen in beroep bij de RvA zelf. Vervolgens staat ze nog de gang open naar de onafhankelijke rechter. Mollema: “Die kan een uitspraak eventueel vernietigen als er fundamentele rechtsbeginselen geschonden zijn. Maar als er per jaar in alle gevallen van arbitrage in ons land (dus niet alleen in de bouw) twee of drie arbitrale vonnissen worden vernietigd door de rechter is dat veel. Dat zegt wel iets over de juridische kwaliteit van arbitrage.”
Goedkoper
Arbitrage heeft ook kostenvoordelen. “Om te beginnen kunnen we sneller werken dan de rechtbank,” zegt Mollema. “Bovendien zijn onze arbiters veel goedkoper dan externe deskundigen. Ze krijgen alleen een redelijke onkostenvergoeding: het gaat ze niet om het geld, maar om de eer. Meer uren declareren is er niet bij. Wij werken efficiënter en, zeker waar het ingewikkeld wordt, ook goedkoper.”
Kwaliteitskeurmerk
Deskundigheid, objectiviteit en snelheid zijn volgens Mollema kernwaarden bij de RvA. Maar uiteindelijk staat de kwaliteit van de bouw centraal. “Zeker in de utiliteitsbouw kunnen de emoties hoog oplopen. De bouw heeft een imago te verbeteren en te bewaken als het om kwaliteit gaat,” besluit Mollema. “De sector spant zich daar ook voor in. Een neutrale en gerespecteerde geschillenbeslechting hoort bij je zelfreinigend vermogen. Arbitrage is een essentieel onderdeel van je kwaliteitskeurmerk.”
Overig Columns
|