Woningnood aanpakken met energietransitie als breekijzer
Bouwnieuws | Door een onzer verslaggevers
Geplaatst: 16-07-2019
ROTTERDAM - Volgens KAW-architecten is bijbouwen in de weilanden niet de enige oplossing om de zogenaamde woningnood aan te pakken. Dat blijkt onder andere uit een onderzoek dat ze in Rotterdam deden. Reimar von Meding, directeur van KAW, meent dat we bestaande woningen veel slimmer kunnen gebruiken, indelen, aanpassen of desnoods zelfs splitsen.
De energietransitie kan daarbij als breekijzer dienen. KAW gaf het voorbeeld met de eerste twee nul-op-de-meter renovatieprojecten voor gestapelde bouw in Nederland en onderzocht hoe verduurzaming als katalysator kan dienen om de huidige woningvoorraad beter te laten aansluiten op de vraag. Met goede en vooral veel meer kleine woningen maak je het voor een hele grote groep senioren aantrekkelijk en help je de doorstroming op gang.
Volgens Von Meding is er eigenlijk geen woningnood. ‘Bijna alle mensen hebben een woning en slapen dus niet op straat. Waar het op dit moment om gaat, is dat de woningvraag enorm veranderd is door onder meer individualisering en vergrijzing met als gevolg een enorme vraag naar kleine woningen terwijl twee-derde van de woningvoorraad in Nederland nog steeds bestaat uit grotere eengezinswoningen. Dat komt doordat het gezin lang centraal stond na de oorlog, terwijl er nu behoefte is aan woonruimte voor eenoudergezinnen, starters en kleine tweepersoonshuishoudens. De kloof is zo groot dat we zouden moeten doorbouwen tot we een ons wegen.’
De oplossing ligt volgens Von Meding dus in bestaande bouw. ‘Daar moeten we proberen een match te vinden tussen woonvraag, woonkwaliteit en dat in combinatie met de energietransitie.’ Daar wordt raar genoeg nauwelijks over gepraat in Nederland, aldus Von Meding. Toch zijn er volop mogelijkheden blijkens het KAW-onderzoek in Rotterdam. Von Meding: ‘Neem de portiekwoningen uit de jaren vijftig en zestig die je in heel veel Nederlandse gemeenten terugvindt. Daar ligt een ongedolven schat. Deze woningen zijn vaak te klein voor een gezin, maar te groot voor eenpersoonshuishouden. Tegelijkertijd zijn ze gemakkelijk anders in te delen en splitsen.’ Toch zie je bijna geen initiatieven in die richting. Het past, volgens Von Meding, in een land dat steeds maar groter en groter wilde bouwen. ‘Gelukkig zien we nu een kentering in dat denken.’
Von Meding: ‘Portiekwoningen zijn niet geliefd en worden vaak gezien als afvoerputje van de woningmarkt. Maar juist portiekwoningen zijn erg geschikt voor verandering. Dat komt omdat ze vanuit het hart ontsloten worden waardoor er licht van twee kanten binnenkomt. Daardoor kun je gemakkelijk van twee grote naar vier kleinere woningen renoveren. Wil je de woningen van een galerijflat daarentegen opsplitsen dan ontstaan smalle en moeilijk in te delen appartementen. Dat lukt volgens Von Meding eigenlijk alleen door zo’n gebouw in zijn geheel aan te pakken.
Veel portiekwoningen zijn in bezit van de woningcorporaties. Om hen mee te krijgen, kan de energietransitie als breekijzer fungeren. Von Meding: ‘Portiekwoningen zijn relatief moeilijk te verduurzamen. Op technisch gebied omdat er veel aan de gevel en isolatie moet gebeuren, maar ook op sociaal vlak. Vaak is een deel van de woningen verkocht aan particulieren en het is een crime om iedereen mee te krijgen in die verandering. Dat vraagt om een gecombineerde aanpak.’
Zowel op technisch als sociaal vlak heeft KAW inmiddels de nodige ervaring opgedaan. Zo is het verantwoordelijk voor de eerste twee nul-op-de meter renovatieprojecten voor gestapelde bouw in Nederland. Het gaat om appartementen in de Groningse wijk Paddepoel en een project in Vlaardingen waar in de Indische buurt 12 portiekwoningen naar nul-op-de-meter werden gerenoveerd.
In dit duurzame proces blijkt het idee dat je woningen ook kunt veranderen en deels splitsen extreem effectief, aldus Von Meding ‘want er is geen nieuwe infra en grond voor nieuwe woningen nodig, het is direct uitvoerbaar en dat zonder procedures en bezwaarschriften. En doordat je in potentie bestaande gezinswoningen vrijspeelt omdat oudere mensen die nu in die gezinswoningen wonen interessante alternatieven krijgen om kleiner te wonen, hoef je de weilanden en schaarse natuur in Nederland niet vol te bouwen met gezinswoningen.’
Om zo veel mogelijk mensen mee te krijgen in de duurzame revolutie heeft KAW Reimarkt bedacht. Dat is een winkelketen met inmiddels vijf vestigingen waar VVE’s, woningeigenaren en -huurders duurzaam wonen kunnen kopen met als doel energiebesparing en verduurzaming van de woningmarkt. Ook via de Reimarkt-site kunnen woningeigenaren in slechts drie simpele stappen aan de slag met zonnepanelen, dak- en muurisolatie, dubbel glas en nog veel meer. Het grote voordeel in vergelijking met andere duurzame initiatieven is dat klanten direct zien wat het product kost en ook wat het oplevert. Zie http://www.reimarkt.nl.
Een ander voorbeeld van de mogelijkheden die transformatie biedt, is het project van KAW in de naoorlogse wijken Berglaren en Molenakkers in Gemert-Bakel. Hier werd niet op blokniveau, maar op wijkniveau geopereerd. In overleg met bewoners, gemeente en corporatie kwam een plan tot stand dat tot een veel grotere woningdifferentiatie voor verschillende doelgroepen leidde. Daarbij werd een nieuwe groene as door de buurt aangelegd die voor meer veiligheid en een betere leefomgeving zorgt en de wijken bovendien verbindt met het omliggende dorp. Een belangrijk element daarbij was om de openbare ruimte letterlijk laagdrempeliger te maken, om deze beter ‘doorkruisbaar’ te maken voor ouderen.
KAW-architecten heeft niet alleen oog voor architectonische hoogstandjes, maar probeert maatschappelijke problemen op te lossen door onderzoek, architectuur en stedenbouw. Daarbij worden bewoners altijd in een heel vroeg stadium betrokken.
Voor meer info: http://www.kaw.nl.
Overig Bouwnieuws
|