De renaissance van houtbouw: Dwarsschotten, krommers en lepelboren
Columns | Door Charles Groenhuijsen
Geplaatst: 03-02-2020
 Er gaan dagen voorbij dat u en ik er niet aan denken: Het belangwekkende werk van dendrologen. Deze houtonderzoekers zijn onmisbaar als je de geschiedenis wilt leren kennen van Nederlandse huizen en gebouwen.
Er is dendrologische research nodig om de herkomst van bouwmateriaal te bepalen. Waar kwam het vandaan en wat is de datering van hout dat bijvoorbeeld in Amsterdam werd verwerkt in het Korenmetershuis, de Munttoren, Portugese synagoge en Schreierstoren?
Onderzoekers analyseren de houtmonsters en kunnen zo precies (aan de hand van jaarringen) vaststellen hoe oud het hout is. Is het veel ouder dan het gebouw zelf, dan is er waarschijnlijk sprake van hergebruik. Recycling in onze Gouden Eeuw. Wist u dat?
Ik lees geboeid in het rapport over “Historisch Hout in Amsterdamse Monumenten”. Het gaat over dwarsschotten, krommers, lepelboren, peerkraalsleutelstukken (past dat op een Scrabblebord?), toognagels, vlotverbindingen en wisgaten. Je kunt er een halve aflevering van De Slimste Mens mee vullen. Het is een mooi verhaal over ondernemerschap en vernieuwing in de bouw.
Ik lees: “Letterlijk miljoenen bomen zijn nodig geweest om Amsterdam te bouwen voor houtskeletten, balklagen, vloeren, trappen, kappen en betimmeringen. Veel van dat hout is in de loop der eeuwen verdwenen. Maar toch staan er in de stad nog duizelingwekkend veel gebouwen met hout dat de eeuwen heeft getrotseerd”.
Waarom is die traditie van houtbouw in Nederland bijna helemaal verloren gegaan? Waarom zijn we in het zo drassige Nederland blijven bouwen met de zwaarste materialen (beton, steen staal)? Ik snap daar geen hout van…
Is er een omslag op komst? De noodzaak van duurzaam bouwen drijft ons terug naar houtbouw. Bomen nemen CO2 op. Als je bomen kapt en nieuwe bomen plant, begin je opnieuw met het uit de atmosfeer verwijderen van CO2. Mooi toch?
Hout is ook duurzaam qua levensduur en isolatie. Steeds meer ondernemende aannemers bieden houtskeletbouw aan. Dit schrijft een “ecologische houtbouwer” op zijn website: “Niets is leuker dan ergens trots op te zijn. We zijn een echte bouwer dus we worden echt trots van een mooi gebouw of de manier waarop het gebouwd is.”.
Hotel Jakarta in Amsterdam is onlangs bijna helemaal uit hout opgetrokken. Vanuit je kamer heb je uitzicht op de haven waar die miljoenen bomen ooit werden aangevoerd. In Noorwegen staat een hotel van 18 verdiepingen en 80 meter hoog. Bijna helemaal hout.
Dat oeroude bouwmateriaal beleeft een renaissance. In Nederland en elders in de wereld. The Economist schrijft: “Geen enkel ander bouwmateriaal is zo klimaatvriendelijk. De voordelen zijn opwindend en onderschat. De hoeveelheid energie nodig voor een houten balk is éénzesde van de energie voor een vergelijkbare stalen balk”.
Oh, en denk eens aan de ambachtelijkheid van houtbouw. Onze verre voorouders kunnen het ons niet meer zelf vertellen. Maar overal in ons land is er het tastbare en leerzame bewijs van het ongekende vakmanschap van de timmerlieden van toen. Hoeveel 21ste eeuwse jongens en meiden treden in hun voetsporen? Zijn ze uit het goede hout gesneden?
Prachtige banen levert dat op. En we krijgen gebouwen die beter passen bij onze hedendaagse wensen. We nemen afscheid van de bedroevende betonwoestijnen die we na 1945 overal in onze Hollandse polders hebben neergeplempt. Onze polders verdienen beter.
Het kan dus anders. In dat fraaie historische rapport staat het bijna dichterlijk: “Het hout vertelt een verhaal; een verhaal van bossen en rivieren, een verhaal van handelaren, houtvlotten en schepen en natuurlijk het verhaal van de gebouwen zelf”.
Charles Groenhuijsen
Www.charlesgroenhuijsen.com
Overig Columns
|