Gasexplosie
Columns | Door Jourdain Martens
Geplaatst: 16-04-2015
 Voor de tweede keer dit jaar krijgt het kabinet een flinke draai om de oren als gevolg van het structureel en jarenlang weigeren de gaskraan rond Loppersum dicht te draaien. Als eerste was er in februari het vernietigende rapport van de Onderzoekraad voor de Veiligheid. Hierin werd gesteld dat de financiële voordelen van de gaswinning vele malen belangrijker waren dan de veiligheid van de bevolking. In het Kamerdebat naar aanleiding van dit onderzoek kwam Kamp nog weg met het verhaal dat er op z’n vroegst pas in juli pas een besluit zou worden genomen over het verder dichtdraaien van de gaskraan. Hij wilde eerst nog wat onderzoekjes afwachten naar de effecten op de leveringszekerheid en noemde verder nog een hoop andere drogredenen om de boel maar zo lang als mogelijk uit te kunnen stellen. Maar na de uitspraak van de Raad van State kunnen Kamp en consorten er niet meer omheen. Rond Loppersum mag er ‘voorlopig’ geen gas meer worden gewonnen. Tenzij winning op andere locaties niet meer mogelijk is en de leveringszekerheid in gevaar komt. En hiermee komt er, althans voorlopig, een einde aan de onuitputtelijke geldbron die Nederland rijk is. Of beter gezegd rijk heeft gemaakt.
Want dat het Groningse aardgas heeft gezorgd voor puissante rijkdom en dat Nederland de inkomsten hard nodig heeft is algemeen bekend. Al in 2006 wijdde het TV-programma Andere Tijden een uitzending aan de winning van het aardgas en de daarmee gepaard gaande opbrengsten en financieringen. Zo zijn grote infrastructurele projecten, zoals de Oosterscheldekering, voor een belangrijk deel betaald met de gasinkomsten. Maar ook sociale voorzieningen, zoals uitkeringen en velen andere gunsten waaronder wetenschappelijke onderzoeken, zijn direct of indirect betaald uit de opbrengsten van het aardgas. Het is dan ook geen wonder dat het sociale stelsel in Nederland tot het beste en duurste ter wereld behoort en dat openbare voorzieningen en het onderwijs jarenlang van mondiaal topniveau waren en eigenlijk nog steeds zijn.
Dat het aardgas ook de bouwsector een enorme boost heeft gegeven, wordt minder vaak onder de aandacht gebracht, maar is wel degelijk aan de orde. Want zo heeft niet alleen de GWW-sector door de aanleg van infrastructurele projecten flink geprofiteerd van de miljardenopbrengsten, het heeft ook de B&U-bouw geen windeieren gelegd. Want hoe kan het zijn dat er van 1945 tot in de vroege jaren ’60 een gigantische woningnood heeft bestaan, dat ineens kon worden opgelost na de vondst van het aardgas?
Wie in de geschiedenis duikt, komt al snel tot de conclusie dat er een duidelijk verband bestaat tussen de vondst van de aardgasbel en de enorme bouwexplosie die ontstond nadat de woningnood in 1962 werd uitgeroepen tot volksvijand nummer 1. Niet veel later, gelijktijdig met de aanleg van het aardgasnet, schoten nieuwbouwwijken als paddenstoelen uit de grond, gevolgd door ontelbare kantoren- en bedrijvenparken.
Toeval? Nee, dat bepaald niet. Zo is het hele verdienmodel voor de exploitatie van het Nederlandse aardgas namelijk opgebouwd rondom de premiummarkt van huishoudens, kantoren en lichte industrie die allemaal moesten worden aangesloten op aardgas voor het verwarmen van ruimten en tapwater. Het idee van deze premiummarkt, bedacht door een Amerikaanse ingenieur van Esso (Douglass Stewart), was veel rendabeler dan het oorspronkelijke plan van Shell om het aardgas te verkopen aan energiebedrijven voor het opwekken van elektriciteit. Dit is allemaal te lezen in het boek Gaswinst, waarin Stewart als een van de spilfiguren rond de exploitatie van het Slochterengas in binnen- en buitenland, zijn eigen ervaringen op een rij zet. En omdat zijn premiumplan natuurlijk niet kon functioneren zonder een goede afzetmarkt kon het woningnoodprobleem ineens in sneltreinvaart worden opgelost.
En juist het vastgoed dat gebouwd is om de problemen destijds op te lossen is, met miljoenen gasslurpende woningen, het probleem van nu geworden. Na de Tweede Wereldoorlog heeft het twintig jaar geduurd voordat er een passend verdienmodel werd gevonden om het woningnoodprobleem op te lossen. We moeten niet gek opkijken dat het ook nu weer twintig jaar zal duren voordat we de problemen in de bestaande bouw op kunnen lossen. Immers, met het voorlopig dichtdraaien van de gaskraan is voorlopig ook de geldkraan dichtgedraaid.
drs. ing. Jourdain Martens
directeur/uitgever Bouwformatie
Overig Columns
|