Mijn Huis, mijn kasteel?
Columns | Door Tim de Boer
Geplaatst: 14-01-2020
 Eind vorig jaar werd Nederland opgeschrikt door het bericht dat in Ruinerwold een familie jarenlang afgesloten van de buitenwereld leefde. De eerste verhalen wekte walging en fascinatie op. Het schokt ons niet alleen vanwege de vaak bijbehorende problemen zoals psychisch en fysiek misbruik en fanatieke religieuze opvattingen.
We kunnen het simpelweg niet meer bevatten dat men zich zo afsluit van de wereld. Hoe doe je dat? En waarom wist niemand iets?
Ooit las ik een fascinerend artikel van architectuurhistoricus Robin Evans over de ontdekking van de gang. Het was namelijk heel lang gebruikelijk dat men gewoon van kamer naar kamer liep. Elke kamer had meerdere deuren om door het huis te kunnen bewegen. Men was in deze tijd op elkaar aangewezen voor vertier en vermaak. Wilde je interactie dan kon dat alleen met je familie of vrienden. Aan de hand van literatuur en schilderijen uit de renaissance kon Evans een overtuigend verhaal opschrijven waarin de gang wordt ‘ontdekt’. Natuurlijk eerst voor het personeel om ongezien de verschillende kamers te kunnen benaderen en de familie die er woont ongestoord te laten terwijl men werkt.
Later, toen men ook als individueel gezinslid privacy verwachtte, werd de gang de algemene ontsluiting voor de woning. Het veranderde de woningplattegrond wezenlijk en op die manier beïnvloedde het ook onze manier van leven. Net als de komst van de auto in de 20ste eeuw het Amerikaanse huis veranderde. Want waar moet toch die ‘heilige’ auto staan? In plaats van via een veranda voor het huis loopt in menige woning in de VS de hoofdtoegang via de dubbele garage. Je rijdt dus direct naar binnen in plaats van via de voordeur te komen.
Het laat zien dat de invloed van cultuur en technologie op de woning van alle tijden is. Alleen wat het nu zo onvoorstelbaar maakt dat men zich afsluit van de buitenwereld is het feit dat die buitenwereld zo diep in onze huizen binnendringt. Waar deze middelen eerst nog een centrale positie in het huis opeiste, de TV in de woonkamer, de telefoon - met stoeltje - in de hal, is dat nu niet meer nodig. De buitenwereld dringt overal door. Via de smartphone kijken we het nieuws vanuit ons veilige bed, liggen we een serie te kijken in bad; Of chatten we via de (spel)computer met de andere kant van de wereld.
De overheid kijkt andersom natuurlijk ook gewoon mee. En dat verwachten we ook. Voor de belastingen rekenen we niet meer via het aantal ramen van een huis, maar kijkt de overheid naar de personen en de onderlinge relaties in een huis. Kostendelersnorm; Toeslagpartner? Het zijn begrippen die vroeger geen enkele betekenis hadden want de overheid maakte het niet uit hoeveel mensen ergens woonden. De druk om tot achter de voordeur informatie te verzamelen is nu echter heel groot. Pas sinds kort zijn we tandenborstels gaan tellen.
Natuurlijk wordt er dan bij elk drama naar de overheid gekeken. Waarom wist zij niks? Of waren er wel signalen bekend maar deed zij niks? Hoe kon Ruinerwold gebeuren? Voor de verlichte stadsmens, met altijd en overal, toegang tot een telefoon en internet is het lastig voor te stellen dat er nog steeds mensen zijn zonder die informatiepositie.
Er is tegenwoordig geen controle over hoe de buitenwereld bij ons binnenkomt. De filtering via de woonkamer waar iedereen om dezelfde tv zat en één iemand de afstandsbediening beheerde is er niet meer. Bijna ieder lid van een gezin is altijd bereikbaar en in verbinding met de buitenwereld. Wat dit gaat betekenen voor onze huizen is nog niet te zeggen. Ik ken daar ook geen onderzoek naar. Zal de waarde van de gezamenlijke momenten zoals het samen eten hierdoor toenemen? Of zal deze plek en dit moment ook langzaam verdwijnen? Is dit één van de redenen waarom we steeds kleiner kunnen gaan en willen wonen? Omdat alles via internet onder handbereik is? Ik weet het niet.
Overig Columns
|