Opkomst van de donkere economie
Columns | Door Tim de Boer
Geplaatst: 06-09-2021
 De namen Gorillas, Flink en Getir zullen nog niet bij iedereen bekend zijn. Wees gerust: dat worden ze wel. Het zijn de nieuwste spelers op de markt van het bezorgen. Dit keer gaat het erom de boodschappen binnen 10 minuten bij je thuis te krijgen. Alle drie doen ze hun best zo snel mogelijk de grootste te worden. Gorillas en Getir zijn door al het geïnvesteerde durfkapitaal al meer dan één miljard euro waard. En laat ik toevallig nou naast de Gorillas vestiging in Den Haag wonen.
Deze bezorgdiensten zijn een voorbeeld van wat men de ‘dark economy’ noemt. De diensten die deze sector aanbiedt zijn weggeschoven, achteraf gelegen en zo ingericht dat ze geen hoge kosten hebben. Je ziet het ook in de horeca. Restaurants openen ‘spookkeukens’ waar alleen nog maar voor de bezorgdiensten wordt gekookt. Vaak tegen lagere kosten - minder personeel, minder loon - dan in de restaurants zelf. Dat kan omdat er vanuit dezelfde keuken van Italiaans tot Indiaas wordt gekookt. Als restaurant lever je eigenlijk alleen nog maar het recept aan. De rest huur je.
Ook Gorillas doet dat zo met het bezorgen van boodschappen. Het zijn minimaal ingerichte, op maximaal rendement georganiseerde magazijnen; Een soort mini-distributiecentra in de stad. Op 160 m2 moet alles passen. Een aantrekkelijke gevel hebben ze niet. Sterker nog, het ziet er niet uit. Dichtgeplakte ramen, ontbrekende lichtbakken; Het maakt blijkbaar niks uit.
Dit betekent ook dat Gorillas parasiteert op de openbare ruimte. S ’morgens worden de 30 elektrische fietsen naar buiten gereden en geparkeerd op de stoep. Sinds kort zijn daar drie enorme bakfietsen bijgekomen. Daar staan ze de hele dag als ze niet in gebruik zijn. Maar ook de 20 bezorgers komen op de fiets naar hun werk. Die zetten ze om de hoek neer.
In het pand is geen ruimte voor de bezorgers om te wachten. Dat doen ze buiten op de straat. En laden en lossen? Dat moet meerdere keren per week. Dan blokkeren ze de weg of staan ze op de stoep voor mijn gebouw. De straat doet dan dienst als opstelplaats voor de rolcontainers.
De impact van deze online-supermarkten is dus eigenlijk veel groter dan de bestemming van detailhandel / groothandel zou doen vermoeden. Niet alleen in ruimtegebruik, maar ook in de belasting van de openbare ruimte. Deze bezorgdiensten hebben daarnaast zeer ruime openingstijden. Bezorgers praten van 's morgens vroeg tot 's avonds laat op straat, waar er eigenlijk nooit rumoer was. De straat staat vol, bezorgers fietsen af en aan. De buurt betaalt de prijs voor het gemak van de mens. We ruilen allemaal (ik ook - moet ik toegeven) het gezicht van de buurtsuper in voor een onbekende bezorger.
Gorillas betaalt uiteindelijk maar voor 160 m2 en claimt ook net zo veel openbare ruimte. Een menselijke maat ontbreekt in de inrichting van het gebouw en in het werk. Lage vaste kosten en de grote mate van flexibiliteit worden afgewenteld op de stad en de werknemers. Is dat wat we willen? Volgens mij niet. Er moeten nieuwe eisen worden gesteld aan deze activiteiten zodat mens en stad erop vooruit gaan in plaats van achteruit.
Overig Columns
|